شهرهای بزرگ ایران در حال حاضر مرکز تجمع بیش از اندازه جمعیت و مسائل پیچیده اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شده اند.گسترش بی رویه و سریع، تراکم بیش از حد جمعیت در شهر های بزرگ سبب گردیده است که این شهر ها قادر به تداوم حیات سالم شهری نباشند.با توجه به این مسائل در شهرهای بزرگ برای توزیع رشد متعادل اقتصادی و اجتماعی و کنترل رشد بی­رویه آنها ایجاد شهرهای جدید پیرامون شهرهای بزرگ در جهت کاهش جمعیت در فاصله مناسب از شهرهای بزرگ پیشنهاد گردیده است(زبر دست وجهانشاهلو،5:1386).

پر واضح است که یکی از مسائلی که باید در شهرهای جدید در نظر گرفته شود مسئله کیفیت زندگی می باشد زیرا که شاخص امروزه پیشرفت یک اجتماع، «کیفیت زندگی» است.این اصطلاح در بر گیرنده مهم ترین عواملی است که شرایط زندگی در جامعه و رفاه شخصی افراد را تعیین می کنند. طی دهه­های اخیر کیفیت زندگی یکی از اساسی ترین نکات مورد توجه در برنامه ریزی شهری بوده است و برای ارزیابی پارامترهای مادی توسعه اقتصادی و تولیدات داخلی در کنار پارامترهای غیر مادی چون کیفیت کار، سطح با سوادی و فرهنگ، استاندارد پزشکی و بهداشت، کیفیت فراغت و تفریح، شرایط محیط زیست، جو سیاسی، احساس خوشبختی انفرادی وحتی آزادی و اتحاد ملی مورد بررسی قرار می گیرند(حریر چی و همکاران،2:1388).

سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را به صورت عمومی به این شکل تعریف کرده است: «کیفیت زندگی به برداشت شخصی یک فرد از موقعیت زندگی اش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی جامعه اش و نیز رابطه آن با اهداف، انتظارات، استاندارد ها و احتیاجاتش گفته می شود »(منبع پیشین :2).

موسسه “مرسر ” که در دنیا یک موسسه معتبر مطالعاتی در زمینه منابع انسانی است، با بررسی شاخص های کیفیت زندگی، وضعیت کیفیت زندگی کشورهای مختلف را در سال 2007 بررسی کرد که ایران رتبه 83 را به دست آورد و فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد به عنوان با کیفیت­ترین کشورهای جهان برای زندگی انتخاب شدند. این موسسه هر ساله با در نظر گرفتن 39 معیار به ارزیابی وضعیت کیفیت زندگی در کشور ها و شهر های جهان می پردازد(موسسه منابع انسانی google-(mercer)).

پروژه حاضر در کنار تعریف این مفهوم با گریزی به رویکردهای متفاوت کیفیت زندگی بیشتر بر جنبه اقتصادی آن تاکید کرده است تا از این طریق به تعریفی مشخص و شیوه ای دقیق در ارزیابی کیفیت زندگی شهری دست یابد و در راستای ارتقاء آن قدم بردارد. می دانیم که شهر جدید سهند برای کاستن مشکلات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی وکالبدی کلان شهر تبریز در حوزه نفوذ این شهر احداث شده است ولی ایجاد این شهر نتوانسته کمکی به حل مشکل نماید و با توجه به اهداف از پیش تعیین شده برای آن چندان موفق نبوده و خود شهر با مشکلات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و ارتباطی دست به گریبان است.با نظر به اینکه این عوامل در کیفیت زندگی افرادی که در این شهر ساکن هستند موثرند در این بررسی، ارزیابی کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید سهند به عنوان موضوع پژوهش انتخاب شده است.

1-2. ضرورت مساله

در گزارش برنامه سازمان ملل متحد، با عنوان گزارش توسعه انسانی در سال 1994 با توجه به نیاز های همه مردم جهان و از جمله تامین امنیت اقتصادی و اجتماعی جوامع انسانی در پرداختن به چالش فزاینده امنیت انسانی، مردم را در کانون توسعه قرار می دهد، و رشد اقتصادی را نه به عنوان یک هدف بلکه به مثابه وسیله تلقی می کند، و توسعه انسانی پایدار را توسعه ای می داند طرفدار مردم، طرفدار ایجاد شغل و سازگار با طبیعت (معمار زاده ،6:1374).

مرور ادبیات تحقیق نشان می دهد که توافق عمومی در میان محققان، سیاست گذاران و برنامه ریزان در خصوص نیاز به مطالعه کیفیت زندگی در نواحی شهری وجو دارد. این مطالعات غالباً وظایف کلیدی از قبیل آگاه کردن شهروندان، گروه های اجتماعی و سیاست گذاران از روندهای کیفیت زندگی را بر عهده دارند. نتایج مطالعات کیفیت زندگی می تواند به ارزیابی سیاست ها، رتبه بندی مکان ها، تدوین استراتژی های مدیریت و برنامه ریزی شهری کمک کرده و درک و اولویت بندی مسائل اجتماعی برای برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور ارتقای کیفیت زندگی می تواند برای باز شناسی استراتژی های قبلی و طراحی سیاست های برنامه ریزی آینده استفاده شوند(lee,2008,1207). علاوه بر این مطالعات کیفیت زندگی می تواند به شناسایی نواحی مساله دار، علل نارضایتی مردم، اولویت های شهروندان در زندگی، تاثیر فاکتور های اجتماعی ـ جمعیتی بر کیفیت زندگی و پایش و ارزیابی کارایی سیاست ها و استراتژی ها در زمینه کیفیت زندگی کمک کند.

شهرنشینی در کشور ما به سرعت در حال رشد است و بر اساس نتایج سرشماری جمعیت در سال 1385، بیش از 68 درصد آن شهری است(مرکز آمار ایران،1:1385). این در حالی است که در حدود یک سده پیش تنها ده درصد از جمعیت کشور در  شهر ها سکونت داشتند. با این وجود فرصت ها، منابع و امکانات مورد نیاز برای توسعه و تامین نیازهای انسانی به طور مناسبی در شهر ها تأمین نشده است. علاوه بر این مطالعات چندانی در خصوص کیفیت زندگی شهری در شهر جدید سهند انجام نگرفته است، که این وضع یکی از انگیزه های انجام این مطالعه را شکل می دهد. از این رو این مطالعه می تواند اطلاعات مفیدی را در زمینه ارتقای کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید سهند فراهم نماید.

با توجه به اینکه در جهان امروز، رفاه اجتماعی بخشی از زندگی و فرهنگ انسان تلقی می شود به نظر می رسد بر آورد نیازهای شهروندان می تواند بر میزان مشارکت شهروندان در امور شهری نقش تعیین کننده ای داشته باشد. چرا که اگر دوران معاصر را اثر استیلای فناوری و اقتصاد بر عرصه جهان بدانیم، اهداف و مقاصد مادی انسان مهمترین نماد آن است(کوکبی و دیگران،7:1384).

1-3. پیشینه تحقیق

در کشور ما مفهوم کیفیت زندگی تا به حال در مورد بیماران مبتلا به بیماری های خاص به دفعات مورد مطالعه قرار گرفته است. اما کمتر کوششی در جهت سنجش کیفیت زندگی در معنای عام آن به چشم می خورد. برای مثال گلشن برهمنی(1378) طی پژوهشی، به بررسی کیفیت زندگی آسیب دیدگان بمباران شیمیایی سردشت پرداخته است. پژوهش وی یک تحقیق توصیفی– مقایسه ای است که کیفیت زندگی آسیب دیدگان بمباران شیمیایی سردشت را با مردم عادی سردشت  موردمقایسه قرار داده است. بر اساس نتایج بدست آمده، آسیب دیدگان بمباران شیمیایی در 6/74 درصد موارد، کیفیت زندگی متوسط، در 5/15درصد موارد ضعیف و در 9/9 درصد موارد، کیفیت زندگی خود را خوب گزارش کردند. در گروه مردم عادی سردشت 74 درصد کیفیت زندگی خود را خوب و 26 درصد کیفیت زندگی خود را متوسط گزارش دادند. در تعیین ارتباط متغیر ها، محقق معتقد است کیفیت زندگی با سن، جنس، تأهل، وضعیت شغل(نیمه وقت،تمام وقت) رابطه معنی دار نداشته و با متغیر های نوع شغل و میزان تحصیلات رابطه مستقیم و معنی دار و با درصد جانبازی ناشی از آسیب شیمیایی و دفعات مراجعه به پزشک در طول یک سال، رابطه معکوس و معنی دار داشته است. در نهایت محقق به این نتیجه می رسد که مقایسه امتیاز کیفیت زندگی در دو گروه مورد بررسی، نشان می دهد که امتیاز کیفیت زندگی در گروه مردم عادی سردشت بالاتر است(برهمنی،1378).

در نظر سنجی که سازمان صدا و سیما از مردم تهران درباره کیفیت زندگی انجام داد نیز، صرفاًرضایت از محل زندگی به عنوان متغیر تعیین کننده کیفیت زندگی معرفی شد. در بررسی صدا و سیما، مفهوم کیفیت زندگی از بعد میزان برخورداری از تسهیلات و امکانات محل سکونت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مربوط به شاخص احساس امنیت که در این تحقیق سنجیده شد نشان می دهد که بیشترین نارضایتی در میان مناطق بسیار پایین و نسبتاًپایین شهر دیده می شود. در مورد وجود امکانات تفریحی و آموزشی نیز بیشترین احساس کمبود در بین پاسخ گویان مناطق نسبتاً پایین و بسیار پایین شهر دیده می شود. اطلاعات مربوط به میزان رضایت از هوای محله و چگونگی جمع آوری زباله ها نشان می دهد که مجدداًبیشترین نارضایتی در مناطق پایین شهر وجود دارد. پاسخ گویان مناطق بسیار پایین و نسبتاًپایین نسبت به سایر مناطق رضایت کمتری از محل سکونت خود داشتند. در حالی که با افزایش سطح پایگاه اقتصادی –اجتماعی منطقه محل سکونت پاسخ گویان، بر میزان رضایت کلی از محله مورد سکونت نیز افزوده می شود(مرکز تحقیقات صدا و سیما،1374).

در پژوهشی که توسط غفاری و وانق (1385)در شهر گنبد کاووس انجام گرفته، رابطه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. تعریفی که این دو محقق از کیفیت زندگی ارائه می دهند تا حد زیادی تحت تأثیر شاخص های اقتصادی قرار دارد.به نظر این دو، «یکی از معروف ترین شاخص های کیفیت زندگی ،شاخص توسعه انسانی است که توسط مرکز برنامه توسعه سازمان ملل در تهیه گزارش های توسعه انسانی از سال 1990 به بعد مورد استفاده قرار گرفته است»( غفاری و همکارش،162:1385). شاخص توسعه انسانی به کمک سه مولفه امید به زندگی در زمان تولد، موفقیت تحصیلی و سرانه واقعی تولید ناخالص داخلی در قالب 100 معرف، کیفیت زندگی کشور های مختلف را مورد سنجش قرار می دهد.

مدلی که آن ها برای بررسی و سنجش کیفیت زندگی شهروندان گنبد کاووس ارئه می دهند، با استفاده از شاخص های تلفیقی بر گرفته از سنجه های مورد استفاده توسط فخرالدین (1991)، توحید الرحمن و شاخص های سازمان جهانی بهداشت تنظیم شده است که دارای عناصر زیر است:

• وضعیت سلامت و تغذیه
• وضعیت فرهنگی
• کیفیت مادی
• کیفیت محیطی
• بهزیستی روانی
• کیفیت دسترسی به خدمات(همان منبع:168)

مثال های فوق برای روشن شدن تعریف و گستره معنایی مفهوم کیفیت زندگی در تحقیقات کشورمان کفایت می کنند. با این حال باید توجه داشت که تعریف کیفیت زندگی باید جامع و شامل عوامل و جنبه های مختلف از جمله عوامل فیزیکی و ساختمانی، جسمانی، اقتصادی، اجتماعی و همچنین برداشت ها و تجربیات ذهنی افراد از مفهوم کیفیت زندگی باشد(ربانی و کیانپور،71:1386-70).

همچنین امروزه کیفیت زندگی تنها در مفهوم کیفیت وضعیت مادی خلاصه نمی شود. در واقع باید میان زندگی مطلوب و زندگی مرفه تفاوت قائل شد، چرا که زندگی مطلوب بر ارزش های انسانی و اجتماعی استوار است، اما زندگی مرفه شاخص هایی همچون ارتقای درآمد اقتصادی را مد نظر دارد.

به لحاظ آکادمیک، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یک زمینه تحقیقی از اوایل دهه 1960 میلادی مطرح شد.         گزارش کمیته ریاست جمهوری امریکا در راستای تحقق اهداف ملی این کشور و کار تحقیقی بائر[1] (1966)درباره آثار ثانویه برنامه های محیط زیستی در امریکا معمولاًبه عنوان اولین کارهایی نام برده می شوند که پیشگام توجه به بحث کیفیت زندگی بوده اند (ربانی و کیانپور،1386).

شالوک[2](205:2004)اعتقاد دارد علاقه به بحث کیفیت زندگی به لحاظ تاریخی از چهار زمینه ریشه می گیرد:

1- بازنگری در این باور که پیشرفت های علمی، پزشکی و تکنولوژیک به تنهایی می توانند خوشبختی و بهزیستی بشر را فراهم کنند و در عوض توجه به این مسئله که احساس بهزیستی شخصی، خانوادگی و اجتماعی در صورتی تحقق می یابد که پیشرفت های مذکور با ارزش ها، ادراکات و شرایط محیط زیستی مساعدی هم همراه شوند.

2- تغییر نگرش از خدمات مبتنی بر اجتماع به سمت سنجش نتایج و پیامد های زندگی فرد در اجتماع.

3- افزایش قدرت مصرف کنندگان و شکل گیری جنیش های تأمین کننده حقوق بیمادان و تأکید بر این جنبش­های برنامه ریزی شخص محور، توجه به پیامد های شخصی برنامه های رفاهی و دولتی و توجه به حق تعیین سرنوشت خود و… .

4- پیدایش تغییرات جامعه شناختی که جنبه های عینی و ذهنی کیفیت زندگی را معرفی کرد و ویژگی های فردی و شخصی این مفهوم را مورد تأکید قرار داد(همان منبع،1386: 23).

1-4. اهداف پژوهش

1-4-1. هدف کلی

شناخت وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید سهند و ارزیابی عوامل اقتصادی مرتبط با آن.

1-4-2. اهداف فرعی

بررسی و شناخت شاخص های  اقتصادی موثر بر وضعیت کیفیت زندگی در بین شهروندان شهر جدید سهند.

1-4-3. هدف کاربردی

ارائه راهکارهای مناسب جهت افزایش کیفیت زندگی.

1-5. سوالات تحقیق

در راستای اهداف تحقیق سوالات زیر موردتوجه قرار گرفته اند :

1. آیا مالکیت مسکن، قیمت زمین و مسکن بر کیفیت زندگی تأثیر گذار است؟
2. آیا دسترسی به خدمات و امکانات شهری وکیفیت حمل ونقل در کیفیت زندگی افراد موثر است؟
3. آیااشتغال، میزان درآمد افراد و هزینه های شهری بر کیفیت زندگی تأثیر گذار است؟

1-6. فرضیات تحقیق

1. 1. به نظر می رسد مالکیت مسکن، قیمت زمین و مسکن بر کیفیت زندگی تأثیر گذار است.
2. به نظر می رسد دسترسی به خدمات و امکانات شهری و کیفیت حمل ونقل در کیفیت زندگی افراد موثر است.
3. به نظر می رسداشتغال، میزان درآمدافراد و هزینه های شهری بر کیفیت زندگی تأثیر گذار است .

1-7. روش تحقیق

 این تحقیق از نوع کاربردی بوده ودر مطالعه آن از سه روش اسنادی، پرسشنامه و تحلیلی استفاده شده است. در روش اسنادی بیشتر از کتب علمی، نشریه های علمی-پژوهشی، منابع لاتین، سایت ها و نهادها و ارگان های مرتبط به منظور جمع آوری تاریخچه و مفهوم این عنوان و آمارهای اقتصادی و… استفاده شده است. برای بررسی شاخص های اقتصادی شهر جدید سهند با هدف علم به میزان رضایت ساکنین از شاخص های نام برده شده به روش پرسشنامه روی آورده شده است بدین صورت که با توجه به آماده سازی های صورت گرفته در شهر از ساکنین فاز اول که شامل 3 محله بوده 20 پرسشنامه و از ساکنین فاز دو که شامل 9 محله بوده 45 پرسشنامه توسط خانوار هایی که براساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند پر گردید.

1-8. قلمرو مکانی و زمانی محدوده مورد مطالعه

قلمرو مکانی پایان نامه شهر جدید سهند می باشد که در فاصله 20 کیلومتری جنوب غربی شهر تبریز و شرق جاده تبریز- آذرشهر واقع شده است.

از نظر معیار زمان، میزان کیفیت زندگی در شهر جدید سهند در سال 1391-1390 بررسی می شود و از سرشماری های سال های 1385-1335 در این تحقیق استفاده شده است.

1-9. محدودیت ها و مشکلات تحقیق

در واقع یکی از علل ناکامی برنامه ریزی شهری در چند دهه اخیر، توجه به آرمان گرایی محض و غفلت از واقعیت های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگ بومی بوده است.این ضعف مبانی نظری و جامعه شناختی، در کشور های جهان سوم و از جمله ایران به مراتب شدید تر است.از موانع پیش رود این تحقیق می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کمبود منابع و مراجع معتبر تحقیقاتی(کتاب، مقاله و …)

– محدودیت زمانی برای انجام تحقیق

– عدم استقبال مدیران از نتایج مطالعاتی دانشجویی.

نکته : این فایل فهرست و شناسنامه ندارد

 148 صفحه

قیمت :  40 هزار تومان

بلافاصله پس از پرداخت، لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار میگیرد و  همچنین فایل خریداری شده به ایمیل شما نیز ارسال می شود

پشتیبانی سایت :                 parsavahedi.t@gmail.com

—-

پشتیبانی سایت :       

*         parsavahedi.t@gmail.com