۵٫ افسردگی: افسردگی، کم انرژی بودن، درماندگی آموخته شده و بدبینی، رابطه­ نزدیکی با روان­رنجورخویی، باورهای غیر منطقی، خودکارآمدی و عزت نفس پایین دارد. یکی از نتایج عقاید غیرمنطقی، افسردگی است. افراد افسرده نمی ­توانند از فعالیت­های زندگی خود لذت ببرند و در تمرکز بر تکالیف خود مشکل دارند؛ لذا افسردگی می ­تواند از علل تعلل­ورزی باشد (استیل، ۲۰۰۷؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۶٫ برون­گرایی: برون­گرایی یکی از دلایل جالب تعلل­ورزی است، اما همچنین یکی از پیچیده­ترین آن ها نیز است. برون­گرایی عمدتاًً به عنوان خوش­مشربی، خوش­بین بودن، پر انرژی بودن، رک بودن و تکانشی بودن معرفی شده است (براند و گیلفورد^[۳۲]، ۱۹۷۷؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱). دقت داشته باشید که معنای تکانشی بودن و ساختار آن تا حدودی مبهم است، به طور معمول تکانشی بودن، خودانگیختگی آنی و عمل ‌بر اساس عواطف و امیال را نشان می­دهد.

۷٫ انگیزش پیشرفت: یکی از دلایل عمده­ای که افراد از انجام وظایف خود طفره می­روند، این است که فاقد انگیزه­ لازم برای کنترل اهداف، و حتی زندگی روزمره­ی خود هستند. تعیین هدف و کنترل درونی، برای ایجاد انگیزه و غلبه بر تعلل­ورزی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. آنهایی که انگیزه­ بالایی دارند، اهداف دشوارتری برای خود انتخاب ‌می‌کنند و اغلب از انجام اعمال­شان لذت می­برند (کوستا و مک­کرا^[۳۳]، ۱۹۹۲؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۸٫ بیزاری از تکلیف: یکی از دلایل اصلی تعلل­ورزی، بیزاری از تکلیف است که از فقدان انرژی و ناخوشایندی تکلیف ناشی می­ شود (سولومون و راثبلوم، ۱۹۸۸؛ نقل در شیرزادی، ۱۳۸۹). افراد همیشه در پی اجتناب از محرک­های بیزارکننده و بیش از آن موقعیت­های بیزارکننده هستند (استیل، ۲۰۰۷؛ نقل در شیرزادی، ۱۳۸۹).

۹٫ ترس از شکست: از عوامل اصلی تعلل و مسامحه­کاری محسوب می­ شود که در واقع ریشه­ روانی دارد. افراد تعلل­ورز یا از نداشتن اعتماد به نفس رنج می­برند و یا اینکه در کار خود وسواس بیش از حد داشته و می­خواهند هر کاری را به نحو احسن انجام دهند (هلیر، رابینسون و شروود، بی­تا: ترجمه­ی اشرف­العقلایی، ۱۳۸۷؛ نقل در شیرزادی، ۱۳۸۹). این افراد اغلب ترس غیرمنطقی از موفقیت یا شکست نشان می­ دهند که ممکن است به اجتناب از انجام تکلیف منجر شود (رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱). همچنین راثبلوم (۱۹۸۴؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱) اضافه می­ کند که افراد تعلل­ورز ممکن است مضطرب، غرق در اندیشه­ ها و افکار و هیجانی باشند. نیاز کمی به پیچیدگی دارند و اغلب موقعیت خود را به عوامل بیرونی و ناپایدار اسناد می­ دهند (اوسایا^[۳۴]، ۲۰۱۰؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۱۰٫ فقدان مهارت مدیریت زمان: افراد تعلل­ورز در مدیریت صحیح زمان ناتوان هستند، که به معنای عدم اطمینان از اولویت­ها، اهداف و مقاصد فرد با توجه به زمان است. فرد انجام دادن تکلیف ضروری را به تعویق می­ اندازد در حالی که بر کارهای بی­نتیجه و کمتر ضروری متمرکز شده است (اوسایا، ۲۰۱۰؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۱۱٫ خودتنظیمی: افرادی که مهارت­ های خودتنظیمی دارند، از نظر تعلل­ورزی در سطوح پایینی قرار می­ گیرند. پژوهش­های متعددی نشان داده ­اند که بین تعلل­ورزی و خودتنظیمی رابطه­ معکوس وجود دارد. تعلل­ورزی بر خلاف خودتنظیمی به سطوح پایینی از انگیزه و نداشتن رویکرد برنامه­دار به یادگیری اشاره دارد. نداشتن مهارت­ های خودتنظیمی، از قبیل خودتنظیمی شناختی و انگیزشی از عوامل مهمی است که موجب تعلل­ورزی می­ شود (کلاسن، راجانی و کراچانک، ۲۰۰۸).

۱۲٫ کمال­گرایی: افراد تعلل­ورز باور دارند که به سبب انتظارات بالایی که برای تکمیل کردن یک تکلیف خاص دارند و آنچه که دیگران در موردشان می­گویند باید از خود بسیار انتقاد کنند (اوسایا، ۲۰۱۰؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱). کمال­گرایی تحت تأثیر انتظارات و انتقادات خانواده و اطرافیان نیز قرار دارد که موجب تعلل­ورزی می­ شود (فراری و همکاران، ۱۹۹۳؛ نقل در رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۲-۶-۱-۲ علل محیطی گرایش به تعلل­ورزی

عمده­ی پژوهش­های انجام شده در زمینه­ تعلل­ورزی بر این فرض استوارند که تعلل­ورزی یک ویژگی شخصیتی ثابت است، ولی این واقعیت نادیده گرفته شده که علاوه بر عوامل فردی، عوامل محیطی نیز در ایجاد انگیزه نسبت به تکلیف و اجتناب از تعلل­ورزی مؤثرند. از جمله­ این عوامل ‌می‌توان به عوامل اجتماعی و خانوادگی، وظایف خارج از توان و ویژگی­های تکلیف اشاره کرد (شیرزادی، ۱۳۸۹). در زیر هریک از این عوامل به اختصار توضیح داده می­ شود.

۱٫ عوامل اجتماعی و خانوادگی: انتظارات اطرافیان از فرد، میزان تحصیلات والدین و تعداد فرزندان خانواده در تعلل­ورزی فرد نقش دارند. ‌بر اساس نتایج پژوهش­ها هرچه جمعیت خانواده بیشتر باشد، سطح تحصیلات والدین و انتظار اطرافیان از فرد کمتر باشد، فرد تمایل کمتری به انجام تکلیف یا مسؤلیت دارد و بیشتر تعلل می­ورزد (رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱).

۲٫ وظایف خارج از توان: گاهی فرد یک تکلیف را به دلیل بار سنگینی که دارد به تعویق می­ اندازد. برای کنترل و غلبه بر کار یا وظیفه­ی خارج از توان باید آن را به بخش­های کوچک­تر تقسیم نموده و به صورت مرحله­ به مرحله انجام داد (هلیر، رابینسون و شروود، بی­تا: ترجمه­ی اشرف­العقلایی، ۱۳۸۷؛ نقل در شیرزادی، ۱۳۸۹).

۳٫ ویژگی­های تکلیف: ویژگی­های تکلیف شامل اهمیت، جاذبه و سطح دشواری در بروز تعلل­ورزی نقش دارد (شیرزادی، ۱۳۸۹). هرچه تکلیف غیرجذاب­تر باشد فرد تمایل کمتری برای انجامش دارد و دست به تعلل­ورزی می­زند. تکالیفی که فراتر از توانایی‌های فرد باشد نیز منجر به تعلل­ورزی می­گردد (رجب­پور، فرمانی و امانی، ۱۳۹۱). با مشخص کردن ویژگی­های مؤثر تکلیف در تعلل­ورزی، مربیان می ­توانند تکالیف درسی را به گونه ­ای که کاهش­دهنده تعلل­ورزی و افزایش­دهنده عملکرد و پیشرفت فراگیران باشد، تنظیم و طراحی کنند (شیرزادی، ۱۳۸۹).

۷-۱-۲ پیامدهای تعلل­ورزی

هرچند تعلل­ورزی گذرا و موقتی نتایج مثبتی مانند کاهش فشار روانی زمان انجام کار و پیشگیری از بیماری­های جسمانی دارد، اما تعلل­ورزی مداوم به نتایج و پیامدهای رفتاری همچون ارائه­ دیر هنگام تکالیف، یادگیری شتاب­زده، اضطراب امتحان، هراس اجتماعی، استفاده از استراتژی خود پیش­گویی نتیجه (کنترل توهمی)، ترس از شکست و پیشرفت تحصیلی پایین منجر شده و در بلندمدت به آسیب­های روانی همچون افسردگی و اضطراب منتهی می­ شود (دوایت و شونبرگ، ۲۰۰۲؛ نقل در بدری گرگری و حسینی اصل، ۱۳۸۴).