همیشه یک حسابدار باید با امانت و درستی، وقار و احترام به سمتی که در جامعه دارد، رفـتار کنـد. متاسفانه، این سمت شغلی مثل بسیاری موارد دیگر بد بکار برده شده و از آن غفلت شده است، به خصوص زمانی که مرتبط با اخلاقیات و اصول اخـلاقی باشد. امروزه، ما مجـبور شده ایم که اخلاقیات و اصــول اخلاقی را در حرفه حسابـداری و بسیـاری از حرفه های دیگر وضع کنیم. اگرچه این امر معمـولا موثر واقع نمی شـود، قانـون گذاران به واکنشی نـسبت به عـکس العمل عمـومی این رسوایی های شرکت ها نیــاز داشته و وضع اصول اخلاقی واکنش برگزیده بوده است. به غیر از دادگاه، حرفه حسابداری دارای هیات همتای خاص خود بوده که بر نظم اعضای خود به شکلی که اخلاق حرفه ای که از آنها انتظار رفته، رفتار نمی کنند، سرکشی و نظارت می کند. توقیف و تعلیق مجوز آنها، فسخ حق آنها برای عمل نمودن و پرداخـت های بازرسی شب عید، جرایم و غرامت های مربوط به رفتار آنها بسیار رایج می باشند(مرعشی، 1390).
اخلاق حرفه‌ای یکی از مسائل اساسی همه جوامع بشری است. در حال حاضر، متأسفانه در جامعه ما ، در محیط کار کمتر به اخلاق حرفه‌ای توجه می‌شود. در حالی که در غرب سکولار، در دانش‌های مربوط به مدیریت و سازمان، شاخه‌ای با عنوان اخلاق حرفه‌ای وجود دارد، ولی در جامعه دینی ما در مدیریت، به اخلاق توجه کافی نشده است. جامعه ما نیازمند آن است تا ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای مانند دلبستگی به کار، روحیه مشارکت و اعتماد، ایجاد تعامل با یکدیگر و… تعریف، و برای تحقق آن فرهنگ‌سازی شود. امروزه بسیاری از کشورها در جهان صنعتی به این بلوغ رسیده‌اند که بی‌اعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیت‌ها و تعهدات اجتماعی، به از بین رفتن بنگاه می‌انجامد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های موفق برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده، و به این باور رسیده‌اند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند. از این‌رو، کوشیده‌اند به تحقیقات درباره اخلاق حرفه‌ای جایگاه ویژه‌ای بدهند، وقتی از حوزه فردی و شخصی به حوزه کسب و کار گام می‌نهیم‌‌، اخلاق کار و یا اخلاق شغلی به میان می‌آید؛ مانند: اخلاق پزشکی‌‌، اخلاق معلمی‌‌، اخلاق مهندسی و نظایر آن‌. برای نمونه، چگونه ممکن است سیستم یک بیمارستان یا دانشگاه فاسد باشد، اما از پرستاران بخواهیم اخلاقی باشند. امروزه اخلاق حرفه‌ای نقش راهبردی در بنگاه‌ها دارد و متخصصان مدیریت استراتژیک، اصول اخلاقی شایسته در سازمان را از پیش‌‌شرط‌های مدیریت استراتژیک خوب دانسته‌اند. در اخلاق حرفه‌ای، مسئولیت‌های اخلاقی سازمان در قبال محیط داخلی و خارجی است و این متمایز از حقوق کار است، اما حقوق کار نیز در آن وجود دارد. اصول اخلاق خوب از پیش‌‌شرط‌های مدیریت استراتژیک خوب است. این اصول موجب ایجاد یک شرکت و بنگاه خوب می‌شود(میشل، 2000).
اخلاق حرفه ای رشته ای از اخلاق کاربردی، حاوی نظام ارزشی و باورهای جمعی صاحبان یک حرفه است که بر چگونگی رفتار، اعمال و مسئولیت های اعضای آن حرفه در مقابل جامعه، در مقابل یکدیگر و در مقابل اشخاصی که از خدمات شاغلین در حرفه استفاده می کنند، حاکمیت دارد(علی مدد، 1389).
حسابداری و حسابرسی به علت داشتن نقش موثر در کسب وکار، از دیرباز در جوامع مختلف مورد توجه بوده‌ است. شاید بتوان قدمت این حرفه را به اندازه قدمت تمدن‌ بشری دانست. در حقیقت، از زمانی که تجارت آغاز شد، ثبت معاملات و گزارشگری مورد استفاده قرار گرفت. در تمدن‌های باستان، حساب‌های خراج، مالیات و دارایی‌های‌ حکومت، به نحوی ثبت و نگهداری می‌شد. از جمله در 3600 سال قبل و در تمدن باستانی سومری‌ها، نظام مالی‌ جامعی که نشان‌دهنده موجودی غلات، دام‌ها و میزان املاک‌ حکومت بوده، وجود داشته است. همچنین،در تمدن‌های‌ باستانی لیبی، ایران و مصر، حساب درآمدها و مخارج‌ حکومت به دقت ثبت و نگاهداری می‌شد. در قرن سیزدهم‌ و چهاردهم میلادی و هم‌زمان با رشد صنعت، بازرگانی و بانکداری، پیشرفت قابل توجهی در نگهداری حساب‌ها به وجود آمد و سرانجام در سال 1800 میلادی، تهیه ترازنامه‌ و صورت سود و زیان مطرح و متداول گردید. به دنبال انقلاب‌ صنعتی، دامنه عملیات تولیدی بازارهای سرمایه گسترده‌تر شد. با تفکیک مالکیت بنگاه‌ها از مدیریت و تاسیس‌ شرکت‌های سهامی، حرفه حسابداری اهمیت ویژه‌ای یافت. (دوکا،2003).
 
1-2- بیان مسأله
وضعیت فعلی حرفه حسابرسی نشان از رسوایی های مالی عظیمی چون انرون.وورپ کام .آرتور اندرسون، تیکو، پروکامپ و … دارد. با مشاهده هر یک از این رسوایی ها این سوال به وجود می آید که چرا و چگونه چنین رسوایی های به وجود آمده است.جواب این است: عدم رعایت اخلاق. تحقیق پیش رو برای ارزشیابی جوانب این امر و بررسی راه کار های پیش رو انجام خواهد شد.
علاوه بر این که ممکن است با عدم رعایت موازین اخلاقی توسط حسابداران و حسابرسان منافع سهامداران زیر پا گذاشته شود.از حیث اینکه اطلاعات حسابداری ورودی بسیاری از سامانه های تصمیم گیری اقتصادی محسوب می شود نیز نقش اخلاق حسابداری بسیار حایز اهمیت است.از طرفی هم با کم رنگ شدن نظام های سنتی اخلاقی در جوامع و رشد پر شتاب علم و فناوری توجه به نقش اخلاق موضوع بسیار مهمی تلقی می شود. همچنین رایو و وبر  (2004 ) اعلام نمودند که ارایه گزارشات نادرست درخصوص تخلفات حرفه ای حسابداران سبب ایجاد عدم اطمینان درجامعه سرمایه گذاران به طور خاص و در کل اقتصاد جامعه به صورت عام شده است.
به همین دلیل ایجاد اعتماد اجتماعی نسبت به جامعه حسابداران رسمی ازاهم وظایف سازمانهای ناظربه اخلاق حرفه ای به شمار می آید. ( کارمیچال) با آنکه تحقیقات محدودی در رابطه با ارزیابی اخلاق حرفه ای توسط کولبرگ 1976 ) (،رست) 1970 ( و ویکتور(  ( 1989 به اجرا در آمده ولی تعداد تحقیقات انجام شده دررابطه با اخلاق حرفه ای در حسابداری چشمگیر نمی باشد.
درحال حاضر مسئله اخلاق حرفه ای  در حسابداری درکشورما هم بسیار حائز اهمیت است واین مسئله توسط برنامه ریزان کلان اقتصادی کشور مورد تأکید خاص قرار دارد. اینکه کارکنان شاغل در موسسات فعال در حرفه حسابرسی که در آینده جزو حسابداران رسمی کشور قرار خواهند گرفت بر اساس اصول راستین اخلاق حرفه ای فعالیت می کنند یا نه ؛ از جمله سوالات مهمی است که لازم است دراین تحقیق به آن پرداخته شود . لذا این  تحقیق برآن است تا به این سوال جواب دهد:تا چه حد کارکنان شاغل در موسسات فعال حسابرسی با آیین رفتار حرفه ای آشنایی دارند؟
طبق دستورالعمل اخلاقی کمیته فنی سازمان حسابرسی لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری پایبندی حسابداران حرفه ای به اصول بنیادینی از قبیل  درستکاری، بیطرفی، صلاحیت و مراقبت حرفه ای،  رازداری، رفتار حرفه ای و اصول و ضوابط حرفه ای  است. بررسی های انجام شده در رابطه با اخلاق حرفه ای در حرفه حسابداری حاکی از این است که تحقیقات انجام شده دراین موارد آنچنان که باید در کشورهای مختلف به اجرا در نیامده اند(کمیته فنی سازمان حسابرسی 1385).
رایو و وبر (2004 ) اعلام نمودند که ارایه گزارشات نادرست درخصوص تخلفات حرفه ای حسابداران سبب ایجاد عدم اطمینان درجامعه سرمایه گذاران به طور خاص و در کل اقتصاد جامعه به صورت عام شده است (رایو و وبر 2004).
با آنکه تحقیقات محدودی در رابطه با ارزیابی اخلاق حرفه ای توسط کولبرگ  1976، رست1970  و ویکتور 1989 به اجرا در آمده ولی تعداد تحقیقات انجام شده دررابطه با اخلاق حرفه ای در حسابداری چشمگیر نمی باشد.
 

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
اخلاق حرفه ای از جمله عوامل مهمی است که امروزه مورد توجه برنامه ریزان و مدیران مسئول سازمانهای دولتی و خصوصی قرار گرفته است. از آنجایی که بنگاه های اقتصادی فعلی بدون حسابداری نمی تواند وجود داشته باشد، حسابداری در دنیای پیشرفتۀ اقتصادی امروز حرفه ای  حیاتی است. برجستگی متمایز کننده حرفۀ حسابداری پذیرش مسؤولیت نسبت به عموم است. جامعه انتظارات فراوانی از اهل این حرفه دارد و مردم باید به کیفیت خدمات پیچیده ارائه شده توسط حرفه حسابداری اعتماد داشته باشند. از این رو اطلاعات ارائه شده توسط حسابداران باید به طور قابل توجهی کارآمد، قابل اتکا، واقعی و بدون سوگیری باشد و حسابداران نه تنها باید واجد شرایط و صلاحیت حرفه ای باشند، بلکه باید از درجه بالایی از صداقت و درستکاری حرفه ای نیز برخوردار و آبرو و حیثیت حرفه ای از مهم ترین داراییهای آنها باشد. در نتیجه اخلاق حسابداری برای حسابداران حرفه ای و افرادی که به خدمات حسابداری تکیه دارند اهمیت زیادی دارد. انجمن حسابداران رسمی امریکا به عنوان یکی ازمراکز مهم ارزشیابی کارحسابداران رسمی درایالت متحده، براین امر تأکید دارد که حسابداران نه تنها باید از اطلاعات علمی و حرفه ای استاندارد برخوردار باشند بلکه باید نمونه بارز اخلاق سالم حرفه ای را در محیط کار خود ارایه نمایند. لذا برخورداری از اعتبار و آبروی حرفه ای یکی از شاخص های مهم ارزشیابی حسابداران مطرح شده است.
اهمیت اخلاق حرفه ای در جامعه کنونی به این علت است که افراد جامعه نسبت به این امر بسیار حساس بوده و از متخصصین جامعه انتظار دارند که در کمال صداقت مسئولیتهای خود را به اجرا در آورند  به همین دلیل متخصصین رشته های مختلف باید فعالیتهای خود را درزمینه های حرفه ای مطابق با قوانین و مقررات موجود به نحو احسن انجام دهند (انجمن حسابرسان داخلی). در حال حاضر درعرصه بین المللی سه مرکز مهم نظارت براخلاق حرفه ای به عنوان منبع اصلی ارزشیابی فعالیت حرفه ای حسابداران و حسابرسان درجهان به شمار می آیند. این سه مرکز شامل انجمن حسابداران رسمی امریکا، انجمن حسابرسان داخلی، انجمن حسابداران مدیریت بوده و مقررات آنها در رابطه با رعایت اخلاق حرفه ای در حسابداری کم و بیش مشابه یکدیگر و توسط اغلب سازمانهای خصوصی و دولتی حسابداری و حسابرسی جهان لازم الاجرا می باشند. به عبارت دیگر درمقررات مصوب توسط هرسه مرکز فوق التزام به صداقت حرفه ای، مسئولیت پذیری، توانمندی حرفه ای، احترام به قوانین و مقررات ، کار آمدی، اعتماد به نفس، التزام به سودآوری شرکت، اعتقاد به کار گروهی و رازداری توصیه شده اند و حسابداران براساس این شاخص ها در هر سازمان مورد ارزشیابی اخلاق حرفه ای قرار می گیرند(کومیبادیس  و اوکپارا ، 2008 ).
از سوی دیگر شاخص های دیگری از قبیل استقلال حرفه ای توسط انجمن حسابداران رسمی امریکا مطرح شده است که به عنوان اصلی ترین شاخص در حرفه حسابداری تلقی شده و برجلوگیری از هرگونه جانبداری عمدی یا سهوی از طرفهای مختلف ذینفع درسود و زیان سازمان تأکید می نماید. به عنوان مثال زمانی که یک حسابدار رسمی در شرکتی که کار میکند دارای سهام باشد این مسئله به عنوان عامل نقض کننده استقلال حرفه ای او محسوب خواهد شد.
ازاین رو عدم برخورداری ازهریک از شاخص های فوق می تواند به عنوان نقاط منفی اخلاق حرفه ای برای حسابداران تلقی گردد. از سوی دیگر فدراسیون بین المللی حسابداران سازمان بین المللی مهمی است که در ورای همه این سازمانها بر امر نظارت بر اخلاق حرفه ای حسابداران فعالیت دارد و با تأکید بررعایت دقیق استانداردهای حرفه ای در حسابداری درصدد ایجاد یک جو سالم برای فعالیت حسابداران است. با وجود این به نظر میرسد در ایران، از لحاظ نظری و تجربی، به این مهم کمتر پرداخته شده است.
michell
duca
RAU
WEBER
CARMICHAL
KOHLBERG
VICTOR
Institute of internal auditors (IIA)
Institute of management accountants(IMA)
Morality
Respasibility
Professional competence
Laws and rules respect for
Efficiency
Self esteem
Profit
Team work
Secracy
Koumbiadis
okpara
Independence
International federation of accountants (IFAC)