یکی از مهم ترین مباحثی که در قرآن کریم و در روایات امامان معصوم(علیهم السلام) بر آن تأکید شده، مسأله فطرت است . در این راستا در آموزه های دینی به مباحثی از قبیل  فطرتمندى انسان، فطرى بودن دین، فطرت پسندى حسن عدل و قبح ظلم، معلوم بودن فجور و تقوى به الهام فطرى، اعتراف پیشین انسان به ربوبیت الهى در عالم ذرّ و عهد و پیمان پیشین  خداوند با او در عدم تبعیت از شیطان اشاره شده است .  رابطه  فطرت  انسان  با  توحید و معرفت الهی  و سایر مباحث اساسی  اهمیت بحث از فطرت را نشان می دهد .

فطرت که خلقت خاص و آفرینش ویژه است اصلی‌ترین سرمایه و برترین ره توشه‌ای است که خداوند متعال  انسان را از آن نعمت بزرگ، که سرشت خداشناسی آمیخته با گرایش و دلپذیری حق‌طلبی است، برخوردار نموده، و همواره وی را به حفظ و حراست آن سفارش می‌کند. سالکی که با تمسک به عمود قیم فطرت در راه شکوفائی و رشد آن کوشا باشد ،بدون تردید به مقصد نائل و واصل خواهد شد، اگر فطرت انسان شناخته نشود و ابعاد وجودی آن در انسان شناسایی نگردد، انسان به قله‌های کمال و موفقیت‌های معنوی نخواهد رسید، چنان که بنا به نقلی رسول اکرم (ص) می فرماید  : «مَن عَرَفَ نَفسَهُ  فَقَد عَرَفَ رَبّه»(آمدی /232)(هر که خود را شناسد ،خدایش را شناخته است ).  پس  آدمی قبل از آنکه به شناخت جهان پیرامون خود و نیک و بد آن بپردازد، باید خود را بشناسد و گنجینه های فطرت و نهاد خود را کشف نماید و آنها را به کمال برساند و امیال نفسانی و شهوانی خود را تعدیل کند. در این صورت است که به بزرگ ترین سعادت نایل می شود. اما اگر غفلت بورزد و استعدادهای خود را نیابد و شکوفا نسازد و فقط نیازهای مادی و امیال نفسانی و حیوانی خود را بر آورد، گرفتار خسران می گردد و از مرتبه انسانیت به حیوانیت تنزل می کند.

تمام اهداف تربیتى به فطرت آدمى محقق مى شود و آنچه زمینه سیر به سوى حقیقت انسان  را  فراهم   مى سازد فطرت اوست.خداى متعال همه موجودات را به آفرینشى مخصوص داشته است که به سبب آن آفرینش به سوى مطلوب خویش سیر کنند و به کمال حقیقى خود برسند.

لذا  با توجه به جایگاه ویژه فطرت در فرهنگ و معارف اسلامی بحث درباره فطرت انسان از منظر قرآن کریم و ویژگی ها  و راه های شکوفائی و رشد و تعالی آن   از اهمیّت  ویژه ای برخوردار خواهد بود .در این رساله  در بخش اول به معنا شناسی فطرت و  رابطه  فطرت با مباحث  اساسی  انسان  پرداخته می شود و  در بخش دوم شواهد قرآنی وجود فطرت در انسان بیان شده و شبهاتی که پیرامون وجود فطرت در انسان مطرح شده است پاسخ داده می شود  و در بخش سوم به مشخصات  فطرت از دید گاه قرآن  که شامل محتوا  و اوصاف  فطرت می شود ، پرداخته می شود و در بخش پایانی  عوامل  تذکر و بازگشت به فطرت بیان می شود .

بیان مسأله :

از مباحث مهم و حساس موجود در آیات وحیانی ،مبحث فطرت انسانی است . در اهمیت این مقوله همین بس که با اساسی ترین مبحث انسانی یعنی معرفت الله و همچنین مباحث مهم دیگرمانند هویت شناسی انسان رابطه وثیق پیدا می کند . رساله حاضر در صدد است بعون الله تعالی به تبیین قرآنی این مقوله بپردازد . یکی از ابعاد بحث ،معنا شناسی فطرت است و مطلب دیگری که بایستی به خوبی تبیین گردد رابطه فطرت انسان  با سایر مباحث اساسی از قبیل« توحید » ، « هدایت الهی» و «هویت انسان » است . مبحث  دیگر ی که بایستی ضمن این تحقیق تبیین گردد ،ادله و شواهد  اثبات اصل وجود  فطرت انسانی  با استفاده از آیات  قران کریم می باشد . البته در این راستا لازم است به شبهاتی که از ظاهر برخی آیات شریفه در این خصوص متبادر به ذهن می شود پاسخ داد .بُعد دیگر بحث تبیین مشخصاتی است که قرآن کریم برای فطرت انسانی بیان می نمایدکه این مشخصات را می توان در دو قالب کلی محتویات و اوصاف فطرت مطرح نمود، در زمینه محتویات فطرت ،  بایستی با توجه به آیات قرآن کریم گرایش هاو کشش ها  و خواسته های فطری  انسان  تبیین شود  و در زمینه اوصاف فطرت  نیز باید ویژگی ها و خصوصیت ها ی فطرت  انسان از  دید گاه قرآن بیان شود . در نهایت  با توجه به نسیان پذیری فطرت، عواملی که قرآن کریم در خصوص بازگشت به فطرت اصیل انسانی مطرح فرموده و هم چنین شرایط  مؤثر بودن این عوامل  بایستی  استنتاج و تبیین گردد.

ضرورت تحقیق :

بر اساس آموزه های وحیانی ، فطرت انسانی با اصلی ترین حقیقت عالم یعنی توحید و معرفت الله تعالی ارتباط وثیق دارد و همین وابستگی کافی است که به تبیین دقیق مقوله  فطرت پرداخته شود .به عبارت دیگر تبیین مقوله فطرت می تواند معارفی اساسی در خصوص توحید و معرفت الله و طریقه نیل به توحید و معرفت الهی را ارائه نماید .گذشته از این تبیین مقوله فطرت قدمی است اساسی در خصوص پاسخ گویی به سؤال اساسی انسان در خصوص خود شناسی .

سؤالات تحقیق:

سؤال اصلی : دیدگاه قرآن کریم در خصوص فطرت انسان چیست؟

سؤالات فرعی :

ا . اصطلاح قرآنی «فطرت »دارای چه مفهومی است ؟

2 .با چه شواهد قرآنی می توان وجود فطرت را اثبات نمود ؟

3 .از دیدگاه قرآن کریم ،فطرت انسانی دارای چه محتوا و اوصافی است ؟

4. قرآن کریم چه عواملی رادر بازگشت انسان به فطرت اصیلش مؤثر بیان فرموده است ؟

اهداف علمی تحقیق :

  1.تبیین مقوله مهم فطرت با آموزه های وحیانی

2.بیان مفهوم فطرت 

3.بیان شواهد قرآنی بر وجود فطرت در انسان 

4 .بیان دیدگاه قرآن کریم درباره اوصاف و محتوای فطرت

5. ارایه ی راهکارهای قرآنی غبار زدایی از فطرت

هدف کاربردی :

ارائه زمینه های اصیل قرآنی در خصوص نیل به معرفت الله برای سالکان الی الله

روش تحقیق :

نوع روش تحقیق در رساله حاضر به صورت نقلی _ توصیفی بوده و روش گرد آوری مطالب در آن به صورت کتابخانه ای می باشد .