به موجب بخشنامه شماره ۱۱۱۳/۶۰ مورخ ۳۱/۶/۱۳۸۳ بانک مرکزی استفاده از خطوط اعتباری کوتاه مدت بین بانکی حداکثر یکساله جهت گشایش اعتبارات اسنادی بابت واردات کالا را اصطلاحاّ ریفاینانس گویند. کلیه وارد کنندگان کالا و خدمات می‌توانند اقدام به گشایش اعتبارات اسنادی با بهره گرفتن از خطوط اعتباری بین بانکی نمایند. ریفاینانس نوعی گشایش اعتبار اسنادی می‌باشد که فروشنده/ ذینفع در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می کند و خریدار با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می کند. حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت وجه اسناد یک سال می‌باشد. وارد کننده ایرانی می‌تواند نسبت به خرید کالا به صورت مدت دار اقدام نماید و وجه کالای وارداتی را به صورت اقساطی پرداخت نماید. در حالی که فروشنده، وجه کالای خود را به صورت نقدی در زمان ارائه اسناد حمل دریافت می کند(رضایی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۲۱-۱-۳ فاینانس خودگردان^[۴۱]

فاینانس خودگردان روش ویژه ای برای تامین اعتبار پروژه هاست که ابتدا در سال‌های دهه ۱۹۳۰ متداول گشت. فاینانس خودگردان به عنوان ابزار مناسبی برای تامین منابع مالی موردنیاز پروژه های توسعه منابع نفت، گاز و پتروشیمی در کشورهای زیادی مورد توجه قرار گرفته است. فاینانس خودگردان نسخه از قبل پیچیده ای نیست که بتوان آن را تحت هر شرایطی و برای تمامی پروژه ها به کار بست. وجود ساختارهای قراردادی جامع و سازوکارهای ضمانتی اساسی از عناصر اصلی برای تضمین موفقیت اجرای روش فاینانس خودگردان است. فاینانس خودگردان محدود به پروژه های توسعه منابع نفت و گاز نیست. سایر بخش‌های صنعتی، تولید برق، توسعه شبکه های حمل و نقل عمــومی و پروژه های ساختمانی نیز می‌توانند برای تامین منابع مالی موردنیاز خود از ساختارهای مشابه در چارچوب انواع قراردادهای ساخت استفاده کنند(صانعی، ۱۳۸۳).

مــوضـوع تامین منابع مالی (فاینانس) پروژه های توسعه ای به طور اعم و بحث تامین منابع مالی به اتکاء پروژه “فاینانس خودگردان” به طور اخص در سال‌های اخیر مورد توجه دست اندرکاران و متولیان برنامه های توسعه اقتصادی و صنعتی ایران قرار گرفته است. مع ذالک منابع اطلاعاتی در این زمینه به زبان فارسی محدود و کمیاب بوده و اصولاً واژه ها و برگردانهای مناسبی برای تعابیر و مفاهیم رایج در مقوله تامین منابع مالی در زبان فارسی موجود نیست(مکسیموبی، ۲۰۰۵). در عین حال به لحاظ محتوایی نیز به جز معدود دست اندرکاران و کارشناسان سیستم بانکی کشور و بخش های توسعه منابع نفت و گاز و پتروشیمی و نیرو اصولاً آشنایی کمتری با مفاهیم و اصول و کلیات مسائل تامین منابع مالی و بویژه “فاینانس خودگردان” در بنگاه های اقتصادی اعم از بخش‌های دولتی و یا غیردولتی وجود دارد. برنامه های گسترده توسعه اقتصادی در بخش‌های مختلف، محدودیت تامین منابع مالی (ازطریق روش های متعارف) و مشارکت سرمایه گذاران خارجی در توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی، ضرورت رویکرد به روش های تامین منابع مالی به اتکاء پروژه یا اشکال مختلف “فاینانس خودگردان” را ایجاب می‌کند(جنکینسون^[۴۲]، ۲۰۱۱).

۲-۲-۲۱-۱-۴ یوزانس

یوزانس در اصطلاح سرمایه‌گذاری به معنی توافق بر پرداخت قیمت فناوری و تجهیزات دریافت شده در قبال ارائه برات مدت‌دار می‌‌باشد. یکی از روش‌های استقراض کوتاه‌مدت، یوزانس (ورود کالا و خدمات به شکل نسیه) می‌باشد که معمولا بازارهای پولی و مالی کشورهای صنعتی برای حمایت از فروش تولیدات کشور خود آن را تامین یا تضمین می‌کنند و از بدترین نوع استقراض به‌ویژه برای استقراض در حجم زیاد به حساب می‌آید. زیرا زمان بازپرداخت این نوع از استقراض‌ها بسیار کوتاه‌مدت بوده و معمولا حتی در صورت تبدیل آن ها به سرمایه تولیدی فرصت کافی برای به گردش درآمدن چرخه تولید همان سرمایه وجود ندارد و ‌بنابرین‏ کشور متعهد، مکلف است از سایر منابع مالی خود برای تامین بازپرداخت وام اقدام کند که این امر موجب می‌شود که در کوتاه‌مدت منابع مالی کشور وام‌گیرنده به شدت تحت فشار قرار ‌گیرد. معمولا هزینه های مالی این نوع از استقراض‌ها سنگین بوده و ‌تامین کننده این منابع تضمین‌های کافی برای برگشت اصل و فرع را از طریق دولت‌ها مطالبه می‌‌کند(مرتون و راک، ۲۰۰۶).

۲-۲-۲۱-۱-۵ خطوط اعتباری

در این حالت دریافت‌کننده خط اعتباری بدون پرداخت هیچ گونه پولی اجازه می‌یابد به اندازه معینی از تولیدات یا خدمات اعطاکننده خط اعتباری استفاده کرده و مطابق توافقات قبلی اقدام به بازپرداخت آن کند.

۲-۲-۲۱-۱-۶ وام‌های بین‌المللی

این روش به برقراری مشروط و مشخص برای استفاده از وام و اعمال کنترل مؤسسه‌ وام‌دهنده بر نحوه هزینه شدن وام در زمان اجرای پروژه برمی‌گردد. در این گونه موارد می‌بایست مطالعات امکان‌سنجی الزام شده توسط وام‌دهنده به انجام رسیده و توجیه فنی و اقتصادی پروژه مورد قبول وی قرار گیرد. (ریچاردسون و اسلان، ۲۰۰۹).

۲-۲-۲۲ روش‌های غیر قرضی (سرمایه‌گذاری)

در روش‌های غیر قرضی برگشت اصل و سود از سوی سیستم بانکی و یا دولت تضمین نمی‌شود و ریسک برگشت سرمایه و منابع به عهده سرمایه‌گذار است. روش‌های غیر قرضی همان روش های سرمایه‌گذاری هستند. در روش سرمایه‌گذاری ‌تامین کننده‌ منابع مالی (سرمایه‌گذار) با قبول ریسک ناشی از به کارگیری منابع مالی در فعالیت یا طرح مورد نظر، برگشت اصل و سود منابع سرمایه‌گذاری شده را از عملکرد اقتصادی طرح انتظار دارد(تیتمن و دیگران^[۴۳]، ۲۰۰۹). استفاده از روش‌های سرمایه‌گذاری به چهار صورت زیر انجام می‌گیرد:

۲-۲-۲۲-۱ سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نوعی از سرمایه‌گذاری خصوصی است که با هدف حفظ کنترل بر سرمایه، حداقل ۱۰ درصد سهام دارای حق رأی‌ را در یک شرکت خارجی به دست آورد. منظور از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، مشارکت مستقیم خارجی در سرمایه سهمی (سرمایه ثبت شده) شرکت هدف است. در عمل می‌توان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را نوعی سرمایه‌گذاری تعریف کرد که در کشوری به جز کشور مبدأ انجام می‌شود و هدف از آن کسب منافع پایدار در کشور مقصد است جذب این نوع سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه با هدف جست‌وجوی منابع، جست‌وجوی بازار و جست‌وجوی کارایی می‌باشد(نجفی، ۱۳۸۵).

۲-۲-۲۳ مزایای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

• • • انتقال دانش فنی

   

  • • افزایش توانمندی نیروی انسانی

   

  • • مشارکت در سود و زیان

   

  • • اشتغال‌زایی

   

  • • عدم نیاز به سپردن تعهد مالی

   

  • کسب تجربه های مدیریتی

۲-۲-۲۴ انواع روش‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

• • • تملک یا خرید