تکنولوژی های جدید پارکینگ و روش های نوین مدیریت فضاهای پارک

امروزه جهت مدیریت و حل مشکل پارکینگ شهرها از روش های نوین و تکنولوژی های جدیدی استفاده می شود، که نسبت به ساختار و کارکرد پارکینگ های سنتی و معمول فعلی در شهرها از نظر بهره وری و کارکرد برتری مشهودی دارند. در زیر به شرح چند نمونه از این تکنولوژی ها و روش ها پرداخته خواهد شد.

۲-۴۰-۱-پارکینگ های مکانیکی

پارکینگ های مکانیکی شباهت زیادی به پارکینگ های طبقاتی معمولی دارند. وظیفه آن ها ایجاد فضای مناسب برای پارک نسبتاً طولانی خودروها در شهر می باشد. با این تفاوت که در پارکینگ های معمولی خود اتومبیل و راکب آن وظیفه حرکت و جایابی برای پارک را در طبقات مختلف پارکینگ به عهده دارند و لزوماً می بایست فضای لازم برای این حرکت در ساختمان این پارکینگ ها پیش بینی شود. در ضمن اتومبیل ها باید به گونه ای کنار هم پارک شوند که امکان ورود و خروج هر یک در هر زمان بدون نیاز به جابجایی دیگری فراهم باشد. بنابراین برای ایجاد ظرفیت اضافی در   آن ها نیاز به احداث فضای مضاعف است. همچنین برای بالا بردن خودرو در طبقات پارکینگ های طبقاتی معمول نیاز به احداث شیبراه (ramp- access) می باشد، که ملاحظات طراحی و فضای لازم در ساختمان بنای پارکینگ را می طلبد.

اما در پارکینگ های مکانیکی اتومبیل ها با استفاده از عمل کننده های مکانیکی و با کنترل کامپیوتر بر روی سکوهای متحرک قرار می گیرند و به جایگاه خالی برای پارک هدایت می شوند. این کار در مواردی به طور خودکار بوسیله یک ربات و یا نظارت مستقیم انسان انجام می شود. در پارکینگ های مکانیزه به هدایت خودرو توسط راننده نیازی نیست و خودروها با موتور خاموش حرکت خواهند کرد، بنابراین در ساختمان آن ها نیازی به در نظر گرفتن راهروهای عریض نیست و چون سرنشینان خودرو به ساختمان پارکینگ وارد نخواهند شد، ارتفاع طبقات پارکینگ های مکانیزه خیلی کمتر از پارکینگ های معمولی ساخته می شوند، بنابراین به جهت نیاز نداشتن به: شیبراه برای بالا بردن خودرو، سقف مرتفع برای تردد انسان و به لحاظ این که نیاز به در نظر گرفتن فضای لازم برای باز شدن درب خودرو و پیاده شده سرنشینان و راننده نیست ابعاد فضای لازم برای پارک خودرو خیلی کمتر خواهد بود. در نتیجه پارکینگ های مکانیزه آمادگی پذیرش اتومبیل بیشتری را نسبت به انواع معمولی پارکینگ دارند؛ و بدلیل

آن که، نیاز به زمین وسیع برای احداث نخواهند داشت، در شهرهای بزرگ و مراکز شهری که قیمت زمین برای احداث پارکینگ بخش قابل توجهی از کل هزینه ی پروژه را تشکیل می دهد، توجه قرار گرفته اند. (شادمان فر، ۱۳۸۵: ۴-۳)

پارکینگ های مکانیکی به دو نوع اتوماتیک و نیمه اتوماتیک تقسیم می شوند.

در پارکینگ مکانیکی اتوماتیک جابجائی اتومبیل ها از ابتدای ورود تا توقف در سالن اصلی به صورت اتوماتیک و بدون احتیاج به راننده صورت می پذیرد. به طور کلی این جابجائی به دو طریق انجام می گیرد: یا اتومبیل را به داخل هدایت و جابجا می کنند و یا جایگاه های توقف اتومبیل ها را به صورت زنجیره ای هدایت می کنند. در نوع اول، بالابرنده های مکانیکی اتومبیل را بار می کنند و در محل تعیین شده قرار می دهند و در نوع دوم، از سالن هایی با ریل های متحرک استفاده می شود که اتومبیل ها بر روی ریل های آن قرار می گیرند و از این به بعد، حمل آن ها به صورت اتوماتیک انجام می شود (مهندسین مشاور معمار و شهرساز، عمران آب و انرژی، ۱۳۷۳: ۱).

در پارکینگ مکانیکی نیمه اتوماتیک قسمتی از عمل انتقال و پارک اتومبیل توسط راننده و قسمتی دیگر توسط سیستم های مکانیکی بالا برنده و یا انتقالی انجام می گیرد . (مهندسین مشاور معمار و شهرساز، عمران آب و انرژی، ۱۳۷۳: ۸).

پارکینگ های مکانیزه پیش ساخته

این پارکینگ ها که در ظرفیت های پارک مختلف ۸-۱۰-۱۲-۱۴ یا ۱۶ وسیله نقلیه طراحی و اجرا شده است، پدیده نوینی است که تنها فضایی در حدود ۳۰ متر مربع اشغال می کند. این سیستم را می توان در زمین های بلاتکلیف و حتی نامتقارن به ابعاد تقریبی ۵ در ۶ متر که قاعدتاً امکان پارک دو وسیله نقلیه وجود دارد و حتی امکان دور زدن وسیله نقلیه نمی باشد، پیاده نمود. نحوه کار آن به صورت چرخ و فلکی است که سکوهایی برای پارک وسیله نقلیه در نظر گرفته شده است. با چرخش این سکوها راننده می تواند وسیله خود را در آن قرار داده و هنگام مراجعه برای خروج از پارکینگ با استفاده دوباره از این سیستم چرخ و فلکی وسیله نقلیه خود را در پایین تحویل بگیرد (خاکسار و اعتصام، ۱۳۸۷: ۶). بعضی از ویژگی های منحصر به فرد این مجموعه عبارتند از:

• مقاومت در برابر زلزله: این سامانه در برابر زلزله تا ۸ ریشتر مقاوم بوده و امکان هدایت دستی در شرایط اضطراری فراهم آمده است.
• هزینه سرویس و نگهداری ناچیز: که معادل یک دستگاه آسانسور عنوان شده است.
• نصب و راه اندازی سریع: مدت زمان لازم برای نصب آن ۶ روز می باشد. از این شش روزف سه روز برای اجرای فونداسیون آن که به صورت گسترده سطحی می باشد و سه روز هم جهت نصب سازه ها، اتصالات برقی و راه اندازی در نظر گرفته شده است.
• قابلیت جابجایی یا پرتابل بودن: که این امکان را فراهم می آورد تا سامانه را در هر زمان از محلی برچیده و در محل دیگری نصب کرد.
• عدم نیاز به اپراتور: این سیستم به راحتی توسط خود رانندگان قابل استفاده بوده و نیازی به اپراتور ندارد.
• قیمت مناسب: هزینه ساخت و راه اندازی این سامانه با سایر سیستم های مکانیزه پارکینگ قابل رقابت است. این موضوع در کنار هزینه نگهداری ناچیز آن از مزایای قابل وجه آن به شمار می رود (smartParking.ir)

۲-۴۰-۳-روش پرداخت و نمایش[۱]

این دستگاه ها جهت مدیریت فضای پارک در شهرها و یا پارکینگ ها به کار می روند. مشتری بلیط خود را از دستگاه خریداری نموده و آن را روی داشبورد یا شیشه خودروی خود قرار می دهد تا قابل دیدن باشد. علاوه بر تهیه بلیط در محل، می توان از کوپن این دستگاه نیز استفاده کرد که بدون نیاز به دستگاه باید روی کوپن، تاریخ و ساعت استفاده از آن پاره شده و کوپن را روی داشبورد قرار داد.

مزایای استفاده از این روش به شرح زیر می باشد:

سهولت استفاده کاربران

ارائه انواع گزارشات مورد نیاز در برنامه ریزی و مدیریت پارک حاشیه ای

قابلیت دریافت اسکناس و سکه

قابلیت دریافت کارت های پیش پرداخت شده

قابلیت پرداخت قایمانده پول مشتری با سکه و یا حتی اسکناس

قابلیت بازپرداخت کلیه اسکناس ها و سکه های ناشناخته

قابلیت استفاده از کارت های اعتباری و سایر کارت های پرداخت الکترونیکی

تحویل یک پرینت جهت قرار دادن جلوی شیشه خودرو(معصوم زاده ،۲۲،۱۳۸۲)

[۱] . Pay and Display

مشکلات احداث پارکینگ

ساختن پارکینگ های وسیع و حتی چند طبقه در نقاطی نظیر مرکز شهر –که اغلب با کمبود فضا برای توقف وسائط نقلیه روبه رو هستند ،به علت محدودیت و گرانی زمین هزینه های هنگفت در بر دارد. بیشتر اوقات،حتی اگر بودجه و اعتبار کافی نیز موجود باشد،به علل گوناگونی همچون وجود ساختمان های تاریخی یا از بین رفتن بافت اصیل شهری ،ساختن پارکینگ به اندازه ی کافی در مراکز شهری مقدور نمی گردد.

بنابر این ساخت پارکینگ در شهر ها ،لازم است بعد از مطالعه ی دقیق و بر اساس آمار ،اطلاعات و در نظر گرفتن مسائل دیگر ترافیک و ترابری شهر ،انجام گیرد تا راه حل اصولی در کاستن از بار ترافیکی امکان پذیر گردد.(سعید نیا،۱۳۹۰،ص۲۹)

۲-۴۲- سازۀ پارکینگ

انتخاب سیستم سازه ای مناسب جهت پارکینگ ها بدان جهت اهمیت دارد که مجموعۀ ساختمان آن حامل بارهای گوناگون، بالاخص بارهای دینامیکی ناشی از حرکت خودروهاست. تعیین دهانه های مناسب جهت استفادۀ بهینه از فضای میانی ستون ها برای پارک خودروها از دیگر نکات سازه ای این بناهاست.

از مسائل بسیار مهم که در طراحی این سازه ها بایستی مورد توجه قرار گیرد، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ملاحظات محلی، زیست محیطی و ترافیکی.
• تعداد محل جای پارک، امکان مانور وسایل نقلیه، رمپ ها و سایر موارد معماری
• ایمنی و مسائل حفاظتی

• 

• ملاحظات سازه ای (ملاحظات لرزه ای بالاخص در مناطق با خطر نسبی بالای زلزله)
• هزینه های نگهداری ادواری
• مقاومت در برابر حریق و یا حفاظت در برابر حریق (کاظمیان و اجلالی، ۱۳۸۳: ۱)

در انتخاب مصالح اجرای سازۀ پارکینگ عموماً از بتن مسلح استفاده می شود که گاهی به صورت بتن درجا ریخته می شود و گاهی از بتن پیش ساخته استفاده می کنند. این سازه ها در برابر آتش سوزی رفتار مطلوب و قابل توجیهی از خود نشان می دهند و به لحاظ اقتصادی توجیه پذیرتر است. وقتی از بتن پیش ساختۀ پیش تنیده استفاده می شود، دال های بزرگ سبف می توانند دهانه های بزرگی را بپوشانند و گاهی تیرهای این نوع از سیستم های سازه از زیر سقف دیده می شود که می توان با نورپردازی محیط مناسب بصری به وجود آورد (۱۳۵: ۲۰۰۹ Pech et al,).

یکی از مشکلات اجرای بتنی سازه های پارکینگی، ضرورت کنترل کیفیت بتن و انجام عملیات نگهداری و عمل آوری آن پس از اجرا می باشد. این مسائل همچنین باعث افزایش زمان اجرای پارکینگ های بتنی می شود. یکی از راه حل های تسریع عملیات و ارتقاء کیفیت به کارگیری بتن های پیش ساخته و بتن های پیش تنیده و پس کشیده می باشد.

مدیریت پارکینگ

مدیریت پارکینگ، واژه ی گسترده ای برای یک یا چند استراتژی است که منتج به استفاده ی مؤثرتر از زمین اختصاص یافته به پارکینگ می گردد. مدیریت پارکینگ می تواند در رسیدن به اهداف اقتصادی، حمایت از محیط زیست و طراحی جامعه کمک نماید (مقدس نژاد و افیونیان، ۱۳۸۶: ۴۳).

بنابراین مدیریت پارکینگ به مفهوم استفاده گوناگون از سیاست گذاری ها، قوانین و انگیزه هاست که:

الف) با اقدامات زیر، بر روی تقاضای پارکینگ تأثیر نماید:

وضع ضوابط حداکثر پارکینگ، برنامه های مدیریت تقاضای حمل و نقل، تکنیک های پیشرفته ی قیمت گذاری پارکینگ، وضع مالیات پارکینگ، ساخت پارکینگ مجزا از مسکن، پرداخت کمک هزینه و مزایا به کارمندان و شاغلان در ازای استفاده از حمل و نقل عمومی، ارتقای تسهیلات عابر پیاده، حمل و نقل عمومی و دوچرخه.

ب) با اقدامات زیر استفاده از پارکینگ های موجود را بهینه نماید:

وضع ضوابط حداقل پارکینگ، محدودیت زمان پارک، تأمین پارکینگ حاشیه ای، تهیه ی اطلاعات پارکینگ برای استفاده کنندگان، نظم دهی استفاده از پارکینگ های موجود، پارکینگ اشتراکی، ایجاد پارکینگ دور از مرکز (پارک سوار)، ساخت یک پارکینگ در چند مرحله.

جوامع مختلف با توجه به نیازهای خاص خود یکی از این استراتژی ها و یا ترکیبی از این دو را به کار می برند. بنابراین، هر جامعه ای باید ابتدا میزان نیاز خود را به پارکینگ مشخص نموده و سپس با استفاده از یکی از این استراتژی های و یا ترکیبی از هر دو، نسبت به برقراری تعادل بین عرضه و تقاضای پارکینگ اقدام نماید. (همان منبع: ۴۴)

مدیریت پارکینگ شامل دو بخش مدیریت داخلی و مدیریت خارجی پارکینگ می باشد که در زیر به شرح هر یک می پردازیم:

۲-۴۳-۱-مدیریت داخلی پارکینگ ها

در مدیریت داخلی پارکینگ ها به موضوعات امنیت، هزینه مناسب، نظارت صحیح، شکل ظاهری، مدیریت ورودی و خروجی پارکینگ و … پرداخته می شود. هدف مدیریت داخلی در پارکینگ، باید ایجاد شرایط مطلوب جهت رفاه حال مشتریان باشد و در صورت عدم برنامه ریزی مناسب در این زمینه مشکلات و مسائلی بروز می کند که باعث ناراضی شدن مراجعین پارکینگ ها می شود و این نشان از ضعف مدیریت داخلی پارکینگ است.

۲-۴۳-۲-مدیریت خارجی پارکینگ ها

برنامه مدیریت پارکینگ های شهری به صورتی باید طراحی شود که به روان کردن ترافیک و مهیا بودن مکان پارک بر تمام مسیرها کمک کند. دو بحث در مدیریت خارجی پارکینگ ها مطرح می شود که عبارتند از:

• عملکرد سازمان ها: اعم از عملکردهایی که انجام شده و هم اقداماتی که در آینده باید انجام پذیرد.
• هماهنگی سازمان ها و نهاهای ذیربط برای کنترل ترافیک: نهادهایی که بیشترین تأثیر را در جهت روان کردن ترافیک و حمل و نقل در شهر بر عهده دارند، عبارتند از: سازمان ترافیک و حمل و نقل، شهرداری، نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی که در جهت دستیابی به بهبود وضعیت پارکینگ ها همکاری و هماهنگی نزدیک این سه نهاد و یا دیگر نهادها ضرورت بسیار زیادی دارد (احمدی و حسینی، ۱۳۸۶: ۵).